زگهواره تا گور دانش بجوی یعنی چه

زگهواره تا گور دانش بجوی یعنی چه را از سایت اسک 98 دریافت کنید.

Magiran | روزنامه رسالت (1389/03/22): علم و علم آموزی در سیره نبوی(ص)

رسول اکرم (ص) در حدیثی می فرمایند: اطلبوا العلم من المهد الی اللحد یعنی در همه عمر، از گهواره تا گور در جستجو و طلب علم باشید؛ یعنی علم فصل و زمان معینی ندارد، در هر زمانی باید از این فرصت استفاده کرد. فردوسی اشاره به همین حدیث می کند و می گوید:

به گفتار پیغمبر راستگوی

ز گهواره تا گور دانش بجوی

همان طوری که حدیث اول از لحاظ افراد و از لحاظ جنس و صنف و طبقه اختصاص و محدودیت را برداشت و این فریضه را از آن نظر تعمیم داد، این حدیث از لحاظ وقت و زمان توسعه و تعمیم می دهد. ممکن است فریضه و تکلیفی از لحاظ زمان محدودیت داشته باشد و نشود هر زمانی به آن پرداخت. مثلاروزه های واجب، وقت و زمانش معین است و آن ماه مبارک رمضان است و حتی نمازهای واجب در ساعات معینی از شب نه روز باید انجام گیرد و یا مثلاموسم حج ماه ذی الحجه است. ولی فریضه علم محدود به هیچ زمانی و هیچ سن و سالی نیست و اگر وقت روزه ماه رمضان و وقت حج، ماه ذی الحجه و وقت نماز ظهر مثلااز ظهر تا نزدیک غروب است، وقت تحصیل علم از گهواره تا گور است.

در حدیثی دیگر می فرمایند: اطلبوا العلم ولو بالصین یعنی علم را جستجو و تحصیل کنید و به دست آورید ولو در چین. ولو اینکه مستلزم این باشد که به دورترین نقاط جهان مانند چین سفر کنید. ظاهرا علت اینکه نام چین برده شده است این باشد که در آن روز از چین به عنوان دورترین نقاط جهان که مردم آن روز می توانستند به آنجاها بروند نام برده می شده و یا علت این است که در آن زمان چین به عنوان یک مهد علمی و صنعتی معروف بوده است. این حدیث می گوید تحصیل علم، جا و مکان معین ندارد، همان طوری که وقت و زمان معین هم ندارد. یک سلسله احادیث داریم در باب فضل مهاجرت و مسافرت برای علم به نقاط دوردست و حتی آیه کریمه "و من یخرج من بیته مهاجرا الی الله و رسوله ثم یدرکه الموت فقد وقع اجره علی الله" به مهاجرت و مسافرت در طلب علم تفسیر شده است. در یکی از احادیث معتبر، وارد شده: "لو علمتم مافی طلب العلم لطلبتموه و لو سبفک المهج و خوض التجج" یعنی اگر می دانستید در نتیجه طلب و تحصیل علم به چه سعادت هایی می رسید، به دنبال آن می رفتید ولو به اینکه خون شما در این راه ریخته شود و یا مستلزم این باشد که به دریاها وارد شوید و اقیانوس ها بپیمایید.

رسول اکرم (ص) در حدیثی دیگر می فرمایند: "کلمه الحکمه ضاله المومن فحیث وجدها فهوا حق بها" یعنی حکمت گمشده مومن است و هرکس که چیزی گم کرده آن را در هر نقطه که پیدا کند معطل نمی شود و برمی دارد. "حکمت" یعنی سخن و مطلب محکم و متقن و منطقی و درست، یعنی دریافت حقیقت. هر قانون و قاعده ای که با حقیقت وفق دهد و ساخته وهم و تخیلات نباشد "حکمت" است. علی (ع) می فرماید: "الحکمه ضاله المومن فاطلبوها ولو عند المشرک تکونوا احق بها و اهله" یعنی حکمت گمشده مومن است پس آن را بجویید و بیابید هرچند در نزد یک نفر مشرک باشد. شما که مومن هستید به آن علم و حکمت سزاوارترید و شایسته آن می باشید. باز هم از این تعبیرات زیاد داریم. خلاصه همه اینها، این است که در فراگرفتن علم، یگانه شرط این است که آن علم درست و صحیح و مطابق با واقع و حقیقت باشد، شما به آن کسی که علم و حکمت را از او فرا می گیرید کار نداشته باشید.

واقعا این خود یک معمایی است که چرا بین مسلمانان این وظیفه عمومی متروک شد و فریضه شناخته نشد، چرا این دستورها اجرا نشد. البته نه هیچ زمان، زیرا که اسلام یک نهضت علمی و فرهنگی عظیم کم نظیری در جهان به وجود آورد و قرن ها پرچمدار علم و فرهنگ و تمدن بشریت بود و این نهضت مدیون فرمانی بود که اسلام درباره علم صادر کرد. چگونه ممکن است دینی که اولین آیه نازل بر پیغمبرش با خواندن و نوشتن و قلم و علم و تعلم آغاز می گردد: "اقرا باسم ربک الذی خلق. خلق الانسان من علق. اقرا و ربک الاکرم. الذی علم بالقلم. علم الانسان مالم یعلم" دینی که اصل اولش توحید است و در آن اصل، تقلید و تعبد را به هیچ وجه جایز نمی داند و تحقیق و تجسس را لازم می شمارد؛ چنین دینی تمدن و فرهنگ و نهضت علمی به وجود نیاورد؟! ولی در عین حال وقتی که انسان به آن دستورها و فرمان ها می نگرد می بیند مخصوصا در قرون اخیر خیلی متروک مانده که نتیجه اش همین است که می بینیم.

منبع مطلب : www.magiran.com

مدیر محترم سایت www.magiran.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

ز گهواره تا گور ، دانش بجوی

این جمله معروف ، منسوب به پیامبر خداست که فرمود :

اُطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهد إلَی اللَّحْد .[۱]از گهواره تا گور ، دانش بجویید .

در آداب المتعلّمین و نیز الوافی ، این مضمون بدین شکل آمده است :

گفته شده است که : «وقت طلب علم ، از گهواره تا گور است» .[۲]در پاورقی محقّقان بر آداب المتعلّمین و تفسیر القمّی نیز آمده است :

در روایتی معروف آمده است که : «از گهواره تا گور ، دانش بجویید» .[۳]

فردوسی ، شاعر نامیِ پارسی زبان نیز این کلام را چنین به شعر در آورده است :

چنین گفت پیغمبر راستگوی

ز گهواره تا گور ، دانش بجوی .

با همه تلاشی که برای یافتن این سخن در جوامع حدیثی صورت گرفت ، چنین مضمونی یافت نشد . مبالغه ای که در این سخن آمده ، به شعر ، بیشتر شباهت دارد تا به سخن پیامبر خدا و به نظر می رسد که محقّقان محترمِ آداب المتعلّمین و تفسیر القمّی ، بدون تحقیق ، این کلام را «حدیث» نامیده اند .

منبع مطلب : hadith.net

مدیر محترم سایت hadith.net لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.